Nowe rondo będzie nosić imię Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Nowym Sączu

Projekt uchwały w sprawie nadania nazwy nowemu rondu trafił na ostatnią sesje Rady Miasta Nowego Sącza z inicjatywy prezydenta Ludomira Handzla, a rekomendował go radny Leszek Zegzda, przewodniczący Komisji kultury i współpracy z miastami partnerskimi, a w przeszłości prezes Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Nowym Sączu. W uzasadnieniu podkreślono wielką rolę, jaka odegrała organizacja powstała pod koniec XIX wieku.

„Od momentu powstania „Sokół” był centrum życia kulturalnego miasta i regionu. W jego siedzibie urządzano spotkania, koncerty, przedstawienia teatralne, kiermasze, wieczornice, wystawy. Prowadził własne zespoły artystyczne, zorganizował bibliotekę i czytelnię. Na przestrzeni 52 lat istnienia sądeckim gniazdem kierowało czterech wybitnych prezesów: burmistrz Lucjan Lipiński (od 1887 do 1904). To za jego kadencji Towarzystwo wybudowało własny gmach i rozwinęło szeroki zakres działalności społecznej i kulturalnej. Był inicjatorem niezwykle aktywnego życia towarzyskiego w Sokolni. M. in. W 1888 podjęto próbę stworzenia pierwszego sokolego chóru. W 1893 powstała biblioteka. Kolejnym prezesem był znany adwokat Stanisław Flis (od 1905 do 1920). Ten okres był najtrudniejszy w dziejach Towarzystwa, głównie ze względu na nowe zadania związane z wybuchem I Wojny Światowej – udział w bojowym wyposażeniu drużyn, organizowanie pomocy finansowej, sanitarnej i medycznej na rzecz walczących na różnych frontach Sądeczan. Lata poprzedzające tę wojnę to chyba najbardziej prężny okres w działalności Towarzystwa Gimnastycznego. Powstawały wciąż nowe sekcje, wprowadzono zajęcia gimnastyczne dla szkół. W latach 1911-12 na bazie Sokoła organizowano pierwsze drużyny skautowe, które w 1918 przerodziły się w niezależną organizację - Związek Harcerstwa Polskiego. Był to też okres znaczącego rozwoju działalności kulturalnej - w 1910 powstało Towarzystwo Śpiewackie LUTNIA, które w niedługim czasie stało się wizytówką kultury muzycznej Nowego Sącza. W tym samym roku rozpoczęła się historia sądeckiego kina. W 1913 założono Polskie Towarzystwo Dramatyczne.

W 1919 roku wiceprezesem „Sokoła” został Piotr Kosiński. Postać wyjątkowa - animator szeregu ważnych wydarzeń w dziejach Towarzystwa. Twórca i dyrygent LUTNI, inicjator rozbudowy gmachu w latach 20., kierownik i realizator prac technicznych związanych z ratowaniem zaatakowanych przez grzyb fundamentów budynku. W 1919 uzyskuje koncesję na kino Sokół, które prowadzi do roku 1939. Gdy w lipcu 1941 r. musi opuścić Nowy Sącz, zabiera ze sobą sztandar Sokoła, ratując go przed zniszczeniem.

Na okres międzywojenny przypada prezesura odważnego burmistrza Romana Sichrawy (1921-1932) i wielkiego artysty, działacza społecznego, zamordowanego przez hitlerowców, Bolesława Barbackiego (1932-1939).

W okresie II RP Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” zmieniło swój charakter, bowiem zmieniła się jego rola. Nie do końca legalna organizacja patriotyczna przekształciła się w organizację społeczną. Posiadała dobrze zaopatrzoną bibliotekę, liczącą ponad 5,5 tys. dzieł i wspaniale funkcjonujące kino.

Była siedzibą jednego z najlepszych zespołów teatralnych ówczesnej Małopolski, a także kilku innych stowarzyszeń i organizacji (m.in. Nowosądeckiego Oddziału Towarzystwa Tatrzańskiego BESKID, przez jakiś czas Związku Oficerów Rezerwy, Ligi Kobiet).

52-letnia działalność TG „Sokół” (1887-1939) to czas kształtowania charakterów i postaw patriotycznych, które wielu prowadziły do złożenia w ofierze daniny krwi.

Prężną działalność „Sokoła” przerwał wybuch II wojny światowej. Po zakończeniu wojny władze komunistyczne PRL-u nie dopuściły do reaktywowania działalności Towarzystwa Gimnastycznego. Dopiero w 1993 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, z inicjatywy Antoniego Malczaka dyrektora Małopolskiego Centrum Kultury Sokół, wznowiono działalność Towarzystwa. Dziś - gmach wzniesiony i oddany do użytku przez naszych Ojców w dniu 8 listopada 1892 roku na 600-lecie lokacji miasta - jest najbardziej okazałym budynkiem, w którym kwitnie życie kulturalne i społeczne miasta i regionu”.