7 marca 1944 r. w wyniku donosu polskiego szmalcownika grupa 30 osób w tym Emanuel Ringelblum, jego żona Judyta i syn Uri, zostaje aresztowana i przewieziona do więzienia na Pawiaku. Trzy dni później wszyscy giną na terenie byłego już getta. Giną również członkowie rodziny Wolskich, którzy ukrywali Żydów w bunkrze „Krysia”.
Emanuel Ringelblum to postać niedoceniana i mało rozpoznawalna w naszym mieście. Urodził się Buczaczu w 1900 roku. W wyniku fali pogromów jaka miała miejsce w rodzinnych stronach Ringelbluma w latach I Wojny Światowej, ojciec Emanuela postanowił przenieść się w bardziej bezpieczne strony. Tym miejscem stał się Nowy Sącz.
Tu Emanuel i jego brat uczęszczają do Gimnazjum im. Jana Długosza. W 1920 roku Emanuel zdaje maturę. Dalszą edukację kontynuuje w Warszawie, gdzie w 1927 roku obroni pracę doktorską o najdawniejszych dziejach warszawskich Żydów. Następnie rozpoczyna pracę jako nauczyciel historii. Z chwilą wybuchu wojny Emanuel prowadził notatki na temat wojennych losów polskich Żydów. Pracę tę kontynuuje do śmierci w marcu 1944 r. Z czasem postanawia nadać podjętym działaniom formę organizacyjną i włącza do pracy grono zaufanych ludzi. Jesienią 1940 roku powstaje grupa Oneg Szabat. Nazwa (w jęz. hebrajskim oznaczająca „radość soboty”) nawiązuje do dnia tygodnia, kiedy członkowie się spotykają. Grupa liczy około 60 osób. Do ścisłego grona należą miedzy innymi: Hersz i Bluma Wasser i Eliasz Gutkowski, Rachela Auerbach, Mordechaj Szwarcbard, rabin Huberband, Abracham Lewin i inni. Z całej tej grupy wojnę przeżyły tylko trzy osoby…
W obliczu ostatecznej likwidacji getta grupa Oneg Szabat ukryła zgromadzone materiały na jego terenie. Zakopano je w 10 metalowych skrzyniach oraz w 2 bańkach na mleko w piwnicy budynku pod adresem Nowolipki 68. Odnalezione zostały po wojnie w 1946 i 1950 roku. W 1999 roku UNESCO umieściło „Archiwum Ringelbluma” na liście „Pamięć Świata” (Memory of the World), obejmującej najcenniejsze zabytki światowego piśmiennictwa.
Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego jest doniosłym świadectwem niemego oporu. Zgromadzone dokumenty pozwalają nam dzisiaj poznać los Żydów: tygodnie, dni, godziny przed śmiercią w wyniku Zagłady. Dzięki nim możemy spojrzeć na tę historię z perspektywy ofiar, pojąć ich rozpacz, samotność i strach. Członkowie Oneg Szabat działali razem w sytuacji granicznej, a wspólna praca nadawała ich życiu sens. Pokazuje to, że w ekstremalnych warunkach ludzie łączą się mimo różnic w imię ważniejszych rzeczy – w tym wypadku spisania dziejów narodu żydowskiego w obliczu nadciągającej Zagłady. Dlatego też to świadectwo – głos świadków i ofiar Holokaustu – jest tak wyjątkowe. Ringelblum i jego współpracownicy udowodnili, że walczyć można nie tylko z bronią w ręku, lecz także za pomocą pióra. Zrobili bowiem wszystko, aby nawet jeśli sami Żydzi nie przetrwają, zachowała się pamięć o nich. Dzięki Archiwum poznaliśmy wiele imion, nazwisk, tożsamość ofiar, które nie będą anonimowe. Dokumenty pokazują też, jak Żydzi stawiali opór na różne sposoby, począwszy od organizowania samopomocy, przez kuchnie ludowe i podziemne nauczanie, aż po tworzenie samego Archiwum.
27 stycznia 2019 roku, w Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, odbył się specjalny pokazy filmu "Kto napisze naszą historię". Widzowie mogli obejrzeć film na ponad 50 pokazach w Polsce i ponad 300 za granicą, między innymi w siedzibie UNESCO w Paryżu, w Muzeum Tolerancji w Los Angeles. Film w reżyserii Roberty Grossman jest fabularyzowanym dokumentem obrazującym działalność Oneg Szabat. W rolach głównych wystąpili polscy aktorzy, m.in.: Piotr Głowacki, Jowita Budnik, Karolina Gruszka i Wojciech Zieliński. Zdjęcia do części fabularyzowanej filmu zostały zrealizowane w Polsce.
W niedzielę, 10 marca, w rocznicę śmierci Emanuela Ringelbluma, dzięki staraniom Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Nowym Sączu, oraz MCK Sokół, film mogli obejrzeć również mieszkańcy naszego miasta. Projekcję poprzedził wykład dr Łukasza Połomskiego i dyrektora Biblioteki Pedagogicznej Artura Franczaka.
Dzień później film obejrzała młodzież sadeckich szkół. Poprzedził go wstęp przygotowany przez uczennice I Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Sączu – Katarzynę Raczek i Julię Cisak oraz gościa specjalnego, panią Aleksandrę Bańkowską z Instytutu Historii PAN z Warszawy.
Film obejrzało ok 800 osób.
Organizatorzy pragną podziękować za pomoc przy organizacji wydarzenia: Urzędowi Miasta Nowy Sącz, Sądeckiemu Sztetlowi, Fundacji Nomina Rosae, Muzeum Okręgowemu w Nowym Sączu, dyrekcji I LO w Nowym Sączu oraz Anecie Grabowskiej nauczycielce, która przygotowała młodzież do prezentacji osoby Emanuela Ringelbluma.
Artur Franczak
ZOBACZ KONIECZNIE
Jak głosujemy w II turze wyborów samorządowych
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
Dzieje się w Polsce i na świecie – czytaj na i.pl
- Polski samolot musiał nagle lądować na Islandii. Nerwowa sytuacja na pokładzie
- Gwiazdy „Pulp Fiction” na 30. rocznicy premiery filmu. Niektórych zabrakło
- Kokosanka pingwinem roku. Ptak z gdańskiego zoo bije rekordy popularności
- Sto dni do rozpoczęcia Igrzysk Olimpijskich w Paryżu. Co mówią mieszkańcy Paryża?
