Wiele małopolskich rzek topi ludziom podwórka i domy. Groźne stały się powodzie błyskawiczne. Jakie zabezpieczenia szykują Wody Polskie?

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym są opracowywane na 6 lat. Obecne przyjęto je na lata 2022-2027. Są plany inwestycyjne, nawet rozpoczęte przygotowania dokumentacji, ale większość zadań jest w fazie początkowej. Tylko pojedyncze zadania są w realizacji.

W Krakowie powodziowym problemem są dopływy Wisły, gdy zamykają się śluzy wałowe. Niepokojące są wtedy Drwinia i Serafa. Podkrakowskie gminy borykają się z podtopieniami np. ze strony Prądnika, który topi Ojców i wiele wiosek w czterech gminach. W rejonie tarnowskim zagrożeniem są m.in. Stradomka, Szwedka, Potok Łapanowski, w rejonie oświęcimskim strach budzi Wisła i Soła. W Gorlickiem na zabezpieczenia czeka Ropa i Biała. A w rejonie nowosądeckim po intensywnych opadach groźne są potoki m.in: Dąbrówka i Łubinka.

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie poprzez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie informuje, że małopolskie zadania pochłaniają ponad połowę funduszy przeznaczonych na program utrzymania wód, czyli wykaszanie roślin z brzegów, usuwanie przeszkód, zasypywanie wyrw, remonty w korytach, koszenie i dozór wałów oraz utrzymanie stopni wodnych i zbiorników.

- W tym roku z 402 zadań ogółem związanych z bieżącym utrzymaniem wód aż 274 to zadania planowane w Małopolsce - informuje Magdalena Gala, rzecznik RZGW Kraków.

Po ostatnich nawałnicach w Krakowie na kilku ulicach można było pływać. Zebrał się zespół, który radził co zabezpieczać w różnych częściach miasta. W Bieżanowie Wody Polskie wspólnie z Polskimi Liniami Kolejowymi, radnymi i mieszkańcami wskazują konieczność poprawy drożności przepustu kolejowego, bo trawy i zarośla, które płyną z dużą wodą powodują zatory.

- Aby takie ryzyko wyeliminować, podjęliśmy decyzję o zainstalowaniu, łapaczy, które będą przechwytywać te zanieczyszczenia – podkreślił Włodzimierz Zembol, dyrektor Zakładu Linii Kolejowych w Krakowie.

Koszenie dna Drwini zapowiedział Wojciech Kozak, dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie.

Dla zabezpieczenia Bieżanowa projektowany jest nowy zbiornik retencyjny. Od minionego roku nieco poprawiła się sytuacja na Bieżanowie i Złocieniu, bo na wałach Serafy na długości 2 km zamontowano grodzice powodziowe, które podwyższają wały rzeki. Powstały też cztery suche zbiorniki na Malinówce i Serafie. Obecnie trwają przygotowania do budowy zbiorników retencyjnych na os. Kabelrzy oraz przy ul. Burzowej i Folwarcznej. A w Bodzowie ma powstać przepompownia wód gromadzących się przy wałach, gdy zamykają się śluzy wiślane.

W podkrakowskich gminach od lat problemem jest Prądnik. Ta rzeka przy ulewach i nawałnicach podtapia tereny w kilku gmin: w Sułoszowej, Ojców w gminie Skała, gminę Wielka Wieś i centrum Zielonek. Najpierw planowano tu ogromne poldery, które powodowałyby zatopienie kilku wiosek, m.in. w gminie Zielonki i Wielka Wieś i wywołały protesty.

- Nasza gmina zaproponowała inne rozwiązania małe zbiorniki retencyjne wzdłuż Prądnika już od Sułoszowej od jego od źródeł. Chcemy do tych rozmów wrócić - mówił nam po ostatnich podtopieniach wójt Zielonek Mirosław Golanko.

W powiecie oświęcimskim o zabezpieczenia też zabiegano całe lata. Obecnie trwają prace związane z przygotowaniem budowy zabezpieczeń dla Dworów Drugich ze strony Wisły.

W ostatnich latach nad Wisłą i Sołą w rejonie tzw. Węzła Oświęcimskiego powstały umocnienia przeciwpowodziowe. Mają zmniejszyć zagrożenie ze strony obu rzek, które w latach 1997, 2001 czy 2010 zalewały domy setek mieszkańców, zabierając im dobytek życia. Dodatkowe zabezpieczenia powstały na obszarach pięciu gmin: Oświęcim, Chełmek, Libiąż, Babice i Alwernia.
Od czasu budowy zapory w Świnnej - Porębie problemu z wodą nie ma w dolnym biegu Skawy.

Za to w powiecie olkuskim - jak to pokazały ostatnie wydarzenia - problemem są tzw. powodzie błyskawiczne. Deszczówka spływająca za wzgórz zalewa drogi i domy.

W regionie tarnowskim najnowszą inwestycją przeciwpowodziową będzie dobudowa i przebudowa obwałowań na rzece Stradomka w powiecie bocheńskim. Cztery lata temu woda przelała się przez wały zalewając centrum Łapanowa.

W kwietniu tego roku wojewoda małopolski Krzysztof Klęczar wydał decyzję o pozwoleniu na wybudowanie nowych wałów na odcinku ok. 1,1 km oraz przebudowę istniejącego obwałowania na odcinku 1,74 km. Decyzja ma rygor natychmiastowej wykonalności.

Inwestycja będzie realizowana na terenie czterech miejscowości: Kobylec, Łapanów, Wolica oraz Boczów. Inwestycja obejmie m.in. odcinkową rozbudowę istniejących wałów potoku „dopływ z Kobylca” oraz rozbudowę umocnień na Potoku Łapanowskim.
Ma tu powstać zbiornik retencyjny w Joninach (powiat tarnowski) który poprawiłby bezpieczeństwo przeciwpowodziowe w zlewni rzeki Szwedka, jednego z głównych dopływów Białej Tarnowskiej.

Tymczasem zabezpieczenie ze strony rzeki Biała zyskał Tarnów, bo w 2023 roku zakończyła się budowa blisko 700-metrowego odcinka nowych wałów przeciwpowodziowych w rejonie ul. św. Katarzyny.

Dla Biecza najważniejsza jest budowa obwałowań Ropy.

- Wnioskowaliśmy, by do programu zarządzania ryzykiem powodziowym wpisana została budowa prawostronnego zabezpieczenia Ropy od mostu przy granicy z gminą Gorlice w Klęczanach do Biecza na wysokości mostu przy połączeniu z drogą krajową nr 28 – opisuje burmistrz Mirosław Wędrychowicz. - Tak samo ważne jest lewostronne zabezpieczenie Ropy od zjazdu w kierunku tak zwanego starodroża do granicy gminy – dodaje.

Natomiast dla Bobowej niepokojąca jest rzeka Biała. Ludzie wspominają jak przed 14 laty niszczyła, co napotkała na drodze. Wprawdzie ostatnio był względny spokój, ale strach wciąż towarzyszy mieszkańcom. Dlatego jednym z pomysłów jest utworzenie w Wilczyskach polderu – suchego zbiornika, który mógłby przyjąć wody powodziowe. Gmina ma tam ok. 20 ha terenu, ale może się okazać za mały na polder. Jednak problem w tym, że zarówno temat zabezpieczenia Biecza, jak i Bobowej przed ryzykiem powodzi na razie został odłożony na półkę.

Przez Nowy Sącz przepływa kilka rzek, największa to Dunajec. Obecnie nie sieje spustoszenia dzięki zabezpieczeniu wałów oraz zbiornikowi retencyjnemu w Rożnowie. Kamienica, druga co do wielkości rzeka mieści się w korycie. Kłopot sprawiają mniejsze cieki, są niepozorne, ale po punktowych opadach nabierają na sile i wylewają.

- Najgorsza to Łubinka, Dąbrówka, Łącznik i te wszystkie mniejsze. Ujarzmiliśmy rzeki, ale one mają swoją pamięć i pamiętają starorzecza i tam najczęściej wylewają - mówi Pancerz z Wydziału Zarządzania Kryzysowego w Nowym Sączu.

Według planów na Łubince ma powstać niekonwencjonalny system ochrony przeciwpowodziowej z kanałami ulgi oraz zbiornikami kompensującymi i polderami. Prace miały rozpocząć się od opracowania nowej koncepcji rozwiązania tego problemu.

Powiat krakowski i miasto Kraków

• Ochrona zlewni Prądnika - opracowywanie koncepcji (Kraków, Michałowice, Iwanowice, Jerzmanowice-Przeginia, Sułoszowa, Wielka Wieś, Skała, Zielonki, Trzyciąż). Wartość szacunkowa: 60 mln zł.
• Zabezpieczenia w dolinie Serafy - zbiornik Malinówka 3 budowa suchego zbiornika (Kraków, Wieliczka) Wartość inwestycji: 17 mln zł.
• Rewitalizacja Dłubni (Kraków) - koncepcja. Wartość szacunkowa: 25 mln zł.
• Działania retencyjne w regionie Wisły między Krakowem a Zawichostem - opracowanie koncepcji. Wartość: 15,3 mln zł
• Budowa suchego zbiornika na cieku Sudoł Dominikański (gmina Zielonki) - opracowanie dokumentacji. Wartość: 19,1 mln zł.
• Rozbudowa lewego wału przeciwpowodziowego Wisły (gminy: Igołomia-Wawrzeńczyce, Nowe Brzesko, Koszyce) - opracowanie projektu. Wartość: 99,5 mln zł.

Powiat bocheński

• Zabezpieczenie brzegów Stradomka (gminy Bochnia, Łapanów) - dokumentacja
• Wartość: 4,7 mln zł.
• Budowa lewego wału na Stradomce (gmina: Łapanów). Wartość: 24 mln zł.

Powiat limanowski

• Zabezpieczenie prawej skarpy potoku Tarnawka (gmina Jodłownik) - dokumentacja. Wartość szacunkowa: 420 tys. zł.
• Zabezpieczenie przed wodami Łososiny (gmina Laskowa) - dokumentacja. Wartość szacunkowa: 7,5 mln zł.
• Powiat myślenicki
• Ochrona Zarabia w Myślenicach - koncepcja. Wartość inwestycji: 40 mln zł.

Powiat nowotarski

• Odcinkowa zabudowa kanału „Potok Gminny (Neubella)” (gmina: Nowy Targ) - dokumentacja. Szacunkowa wartość inwestycji: 4 mln zł.

Powiat oświęcimski

• Zabezpieczenie przeciwpowodziowe na Wiśle Dwory II (gmina: Oświęcim) - dokumentacja projektowa. Szacunkowa wartość inwestycji: 23,4 mln zł.

Powiat suski

• Modernizacja koryta potoku Mędralów (gmina: Maków Podhalański) - opracowanie dokumentacji. Szacunkowa wartość inwestycji: 2,1 mln zł.

Powiat tarnowski i Tarnów

• Przebudowa prawego wału rzeki Dunajec (gmina: Zakliczyn) - dokumentacja. Szacunkowa wartość inwestycji: 20 mln zł.
• Budowa lewego wału rzeki Biała (Tarnów) - dokumentacja. Szacunkowa wartość inwestycji: 10,8 mln zł.

Powiat wadowicki

• Rozbudowa wałów potoku Półwiejskiego (gmina: Brzeźnica) - I etap prac. Wartość inwestycji: 15,4 mln zł.
• Budowa pompowni przy rowie R (gmina: Brzeźnica) - dokumentacja. Szacunkowa wartość inwestycji: 1,5 mln zł.
• Zabezpieczenie prawego brzegu Wisły (gmina: Brzeźnica) - dokumentacja. Wartość inwestycji: 6 mln zł.

Powiat wielicki

• Zabezpieczenie przeciwpowodziowe potoku Tusznica (gmina: Kłaj). Częściowo wykonane. Wartość inwestycji: 5,6 mln zł.

ZADANIA PLANOWANE

• Ochrona przeciwpowodziowa doliny rzeki Wisły między Oświęcimiem a Krakowem - budowa 11 polderów przeciwpowodziowych. Szacunkowa wartość: 800 mln zł
• Budowa korytarza swobodnej migracji rzeki Białej Tarnowskiej (gmina: Ciężkowice). Wartość szacunkowa: 14 mln zł
• Przebudowa 3 progów rzeki Kamienicy (gmina: Nowy Sącz).Szacunkowa wartość: 25 mln zł.
• Modernizacja jazu, przywrócenia drożności ekologicznej cieku Biały Dunajec (gmina: Biały Dunajec). Szacunkowa wartość: 20 mln zł.

4 czerwca 1989. Wybory, które zmieniły Polskę